Cieszy nas fakt, że – podobnie jak nam – tak wielu osobom leży na sercu ochrona przyrody i dobro lasu w Uroczysku Stary Gaj, z którego mieszkańcy Lublina i okolic mogą w szerokim zakresie korzystać w celach rekreacyjnych i wypoczynkowych. Jednocześnie nie możemy pozostać obojętni na informacje wprowadzające w błąd opinię publiczną i godzące w dobre imię Lasów Państwowych, podważając wiarygodność leśników jako grupy zarządzającej naszym wspólnym dobrem narodowym jakim są lasy.

7 stycznia br. na portalu dziennikwschodni.pl ukazał się artykuł pt. „Stary Gaj w Lublinie przetrzebiony, a to tylko początek”. W przytoczonym tekście znalazło się ogólne stwierdzenie „W tym roku Lasy Państwowe zamierzają ciąć drzewa na 50 ha – To ok. 11 proc. powierzchni Starego Gaju”. Informacja ta była później wielokrotnie powielana, m.in. w treści petycji „Stop wycince w Starym Gaju”, stając się przyczynkiem do wywołania fali negatywnych komentarzy kwestionujących zasadność prac z zakresu gospodarki leśnej prowadzonych przez pracowników Lasów Państwowych.

W związku z powyższym, RDLP w Lublinie, precyzując te informacje, oświadcza, że Nadleśnictwo Świdnik nigdy nie prowadziło ani nie planowało cięć rębnych na powierzchni 50 ha na terenie Uroczyska Stary Gaj. Rozpowszechnianie tego typu stwierdzeń jest szkodliwe i wprowadza opinię publiczną w błąd. Uroczysko Stary Gaj uzyskało status lasów ochronnych na wniosek Nadleśnictwa Świdnik, a fakt ten potwierdzają ogólnodostępne dokumenty w postaci  Uchwały Rady Miejskiej w Lublinie z dn. 8 lipca 1999 r. oraz Decyzji Ministra Środowiska z dn. 28 sierpnia 2000 r. Dziwi nas fakt, że istnienie tych dokumentów w dniu 13 stycznia br. poddał pod wątpliwość Prezydent Miasta Lublin, Krzysztof Żuk zarzucając, że stanowisko prezentowane w tej sprawie przez RDLP w Lublinie „nie jest do końca spójne ze stanem faktycznym”. Dzień wcześniej Prezydent wystąpił z propozycją objęcia kompleksów leśnych Stary Gaj i Dąbrowa statusem lasu ochronnego (?!).

Leśnicy to przede wszystkim przyrodnicy, a realizacja działań ukierunkowanych na ochronę przyrody stanowi istotny element naszej codziennej pracy. Na poparcie tej tezy przywołajmy fakt, że propozycja objęcia ochroną drzew pomnikowych znajdujących się na obszarze Uroczyska Stary Gaj spotkała się z aprobatą Nadleśnictwa Świdnik będącego gospodarzem tego terenu. Jeszcze w połowie minionego roku Nadleśnictwo, po wspólnym z Towarzystwem dla Natury i Człowieka przeglądzie, pozytywnie zaopiniowało siedem drzew spełniających kryteria uznania ich za pomniki przyrody. Kolejny ruch w tej sprawie należy do władz Lublina, ale zabrakło jak dotąd u Prezydenta Lublina determinacji w jej finalizacji.

Rozumiemy, że media społecznościowe to doskonałe miejsce do zyskania szybkiego rozgłosu i prób ocieplania swojego wizerunku, jednak jako Lasy Państwowe oczekujemy od innych urzędów i instytucji zachowania formalnej ścieżki komunikacji – propozycje często istotnych zmian nie mogą być oparte na kilku internetowych deklaracjach, bez dogłębnej weryfikacji wszystkich możliwych rozwiązań uregulowanych przecież wieloma aktami prawnymi.

Biorąc pod uwagę fakt, że przedmiotowe lasy łączą funkcje rezerwatowe, ochronne i gospodarcze, wszystkie zabiegi gospodarcze są realizowane na ich obszarze w ograniczonym zakresie – cięcia rębne w Starym Gaju obejmowały corocznie niewielkie powierzchnie. W 2020 r. w lesie tym były one wykonane jedynie w dwóch miejscach na łącznym obszarze 0,84 ha, co stanowi ok 0,2% (2 promile!) powierzchni całego kompleksu. W tym roku podobne prace obejmą swoim zasięgiem powierzchnię jedynie 0,81 ha (3 niewielkie miejsca), na której oczywiście – co trzeba podkreślić – zostaną wykonane bezpośrednio po cięciach nowe nasadzenia. Na łącznej powierzchni ok. 50 ha przewidziano natomiast wykonanie trzebieży, czyli zabiegów pielęgnacyjnych, które różnią się zasadniczo od cięć rębnych – celem i sposobem wykonania. W ramach trzebieży usuwane są tylko wybrane, pojedyncze drzewa po to, by te najdorodniejsze i odpowiednie dla danego siedliska mogły mieć jak najlepsze warunki do dalszego wzrostu.

W drzewostanach kompleksu Stary Gaj w ramach cięć pielęgnacyjnych, w efekcie których pozyskane będzie drewno, będą wykonane tylko trzebieże późne - szacowana masa drewna przewidzianego do pozyskania z tych powierzchni wynosi  ok. 2,6 tys. m3 co stanowi 1,75 % zasobności całego lasu. W miejscach, gdzie wykonano cięcia (przypomnijmy – 84 ary w 2020 roku) zostało już posadzone i pod czujnym okiem leśników rośnie nowe pokolenie – dębów oraz buków – drzew najbardziej dopasowanych do warunków siedliskowych.

Co bardzo ważne: w lasach całej lubelskiej dyrekcji (liczącej 25 nadleśnictw) przyrasta więcej zasobów drewna niż się pozyskuje – zasobność z 68 m3/ha po II wojnie światowej wzrosła do około 275 m3/ha dziś. Odnosząc się konkretnie do Nadleśnictwa Świdnik, to w ostatnich 10 latach jej wartość wzrosła z 287 m3/ha do 331 m3/ha! Zasobność naszych drzewostanów rośnie, ponieważ mając na uwadze racjonalną i przemyślaną gospodarkę leśną, masa surowca przewidziana do pozyskania w danym roku jest zawsze mniejsza od rocznego przyrostu w tych lasach.

Warto zaznaczyć, że Uroczysko Stary Gaj zostało posadzone przez człowieka, rękami leśników. Wszelkie działania prowadzone tu od dziesięcioleci mają na celu poprawę kondycji i trwałości drzewostanów, kształtowanie struktury gatunkowej i przestrzennej lasu zgodnie z warunkami środowiskowymi, co nie byłoby możliwe do uzyskania poprzez całkowite zaniechanie cięć. Realizując założenia zrównoważonej gospodarki leśnej na tym obszarze leśnikom przyświeca nie tylko dbałość o dobry stan drzew, poprawę ich odporności i zapewnienie trwałości, lecz także bezpieczeństwo wszystkich osób z tych lasów korzystających. W tym celu, w połowie ubiegłego dziesięciolecia, powstała w Uroczysku Stary Gaj droga pożarowa. Przy tak intensywnej penetracji tych terenów przez mieszkańców Lublina i okolic (szczególnie w okresach suszy), istnieje bardzo duże ryzyko powstania pożaru, który przy niedostępności terenu (a tak było przed budową wspomnianej drogi) mógł osiągnąć katastrofalne rozmiary. Wykonanie tej inwestycji, której koszt wyniósł ok. 1,7 mln złotych
i w całości był pokryty z budżetu Lasów Państwowych, nie tylko wpłynęło pozytywnie na kwestie związane z ochroną przeciwpożarową, lecz także posłużyło społeczeństwu – od wielu lat droga ta jest bowiem wykorzystywana w celach rekreacyjnych. Nadleśnictwo troszczy się również o czystość lasu. Tylko w minionym roku koszty jakie Nadleśnictwo Świdnik poniosło w związku z uprzątaniem i wywozem śmieci wyniosły 76 tys. zł.
A przecież odpowiedzialność za dobro wspólne, dbałość o środowisko spoczywa zarówno na sprawującymi pieczę nad lasem, jak i na wszystkich osobach z niego korzystających.

Autorzy internetowej petycji kierowanej m.in. do Dyrektora RDLP w Lublinie apelują o całkowite wstrzymanie bądź ograniczenie prac przewidzianych do wykonania na obszarze Starego Gaju. Rezygnacja z działań gospodarczych, w tym wspomnianych cięć pielęgnacyjnych, przyczyniłaby się do zmniejszenia odporności drzewostanu na czynniki abiotyczne oraz pogorszyłaby stan sanitarny lasu, co w dłuższej perspektywie skutkowałoby utratą trwałości lasu. W skład kompleksu leśnego Stary Gaj wchodzi rezerwat przyrody „Stasin” zajmujący powierzchnię przeszło 25 ha. Spełnia on zadanie zachowywania naturalnych procesów, które zachodzą na obszarze leśnym. Niektórzy postulują, aby tą formą przyrody objąć całe Uroczysko Stary Gaj. Efektem takiej decyzji byłoby – poza zaprzestaniem prowadzenia gospodarki leśnej i pomijając aspekt merytoryczny uzasadniający taką ochronę – wprowadzenie szeregu zakazów dla społeczeństwa takich jak m.in. poruszania się poza wyznaczonymi szlakami, zbioru płodów runa leśnego czy wyprowadzania psów.

Należy podkreślić, że realizacja zadań wynikających z przyjętego i zatwierdzonego przez ministra środowiska PUL, dla nadleśniczego jest obowiązkiem, a jego wypełnianie podlega kontroli i ocenie służbowej. Opiekę nad tymi lasami Lasy Państwowe sprawują od ponad 100 lat. To właśnie dzięki prowadzeniu przemyślanych, roztropnych działań, popartych wiedzą oraz doświadczeniem leśników, nakierowanych na ochronę przyrody i zachowanie przyrodniczego dziedzictwa, mamy lasy, które wszyscy dziś doceniamy. Drzewostany Nadleśnictwa Świdnik, prowadzone przez kolejne pokolenia leśników, znajdują się w dobrej kondycji.

Dodatkowym potwierdzeniem faktu, że gospodarka leśna w lasach Nadleśnictwa Świdnik jest prowadzona zgodnie z obowiązującymi przepisami i jednoczesnym przestrzeganiem zasad zrównoważonego rozwoju, zachowania trwałości lasów i ochrony przyrody są m.in. dwa międzynarodowe certyfikaty PEFC i FSC, udzielane przez niezależne międzynarodowe instytucje, które od lat – na podstawie cyklicznych audytów – są przyznawane wszystkim nadleśnictwom RDLP w Lublinie. Ostatni taki audyt w Nadleśnictwie Świdnik miał miejsce w 2018 roku – z pomyślnym rezultatem.

Jak już zostało wspomniane, gospodarka prowadzona od dziesięcioleci w lasach Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Lublinie, w tym również w Nadleśnictwie Świdnik, jest przemyślana i ukierunkowana nie tylko na pozyskanie drewna, lecz także dbałość o funkcje społeczne i przyrodnicze jakie spełnia las. Najwyższą formą dbałości o zachowanie terenów leśnych jest wprowadzanie do lasu młodszych pokoleń drzew jako nieuchronny efekt procesu starzenia się lasu. Pamiętajmy, że  młodsze pokolenia drzew intensywnie produkują tlen i przez następne lata będą służyć naszym dzieciom i wnukom. Praca leśnika nie polega na myśleniu o teraźniejszości, czego domagają się niektórzy interesariusze, ale o tym, aby tymi lasami i jego dobrami mogły się cieszyć nieustannie kolejne pokolenia.

Reasumując, prowadzona gospodarka leśna w Uroczysku Stary Gaj jest zgodna z prawem oraz wytycznymi Planu Urządzenia Lasu, który obliguje Nadleśnictwo Świdnik do takiego zakresu działania. W naszej ocenie utrzymanie status quo dla tego obiektu w sposób optymalny zabezpiecza zarówno oczekiwania mieszkańców w zakresie wypoczynku i rekreacji jak również zapewnia ciągłość zachowania walorów przyrodniczych poprzez gospodarowanie w nim zgodnie ze sztuką leśną. RDLP w Lublinie zapewnia, że działania prowadzone na jej terenie, w tym te prowadzone na obszarze Nadleśnictwa Świdnik i Uroczyska Stary Gaj, nie zagrażają w żaden sposób trwałości tutejszych drzewostanów.